Tungelerwallen, verslagen van werkdagen eind 2019

Tungelerwallen, verslag 21 dec. 2019 'Bie Toos'.

Deze foto is een week later genomen. Tjeu heeft het werk alleen afgemaakt :-) foto Frans. (erop klikken)

Na het geslaagde weekeind met de scouts, hadden we een zaterdag pauze genomen. Gewoon omdat het ‘s morgens regende en omdat de mensen ook andere dingen te doen hadden. Maar deze zaterdag waren we weer present, zei het met welkome ondersteuning vanuit de Buuëtjeshei-groep. Michela dus. Met Tjeu erbij toch een groepje dat best wel werk kon verzetten. Eerst hebben we een kleine rondwandeling gemaakt. We wilden kijken naar de korstmossen, en naar de plek die Michela eind maart 2018 ontdaan had van de invasieve exoot Grijs kronkelsteeltje. Dit bladmos heeft baat bij de stikstof neerslag (depositie), en verdringt daardoor onze inlandse (zeldzame) korstmossen. Maar we willen toch proberen om er iets aan te doen. Op deze plek lijkt het in ieder geval geholpen te hebben. Er komen grijze korstmossen op, en Heidespurrie. Maar er ligt wel een groene waas op het zand. Mogelijk is dat toch Grijs kronkelsteeltje in een zeer jong stadium. Afwachten maar.

‘Bie Toos’ hebben we daarna een omgevallen oude Grove den opgeruimd. Dat wil zeggen dat we alle zijtakken hebben verwijderd en ze naar de takkenhoop hebben gebracht. Daarna hebben we de plek ‘geplagd’: de dikke strooisellaag wat dunner gemaakt. Overal breekt de hei voorzichtig door deze laag. Wat plaggen zal zeker helpen.

Nog iets over die dode den: het valt op dat het juist de mooie oude (vlieg)dennen zijn die dood gaan. We wijten dat eigenlijk aan de ouderdom. Maar we moeten eens bekijken of ze niet teveel verdrongen worden door jonge ‘stakendennen’. Deze groeien snel omhoog en dan boven de oude dennen uit. Mogelijk houden ze dan het licht weg bij de oude bomen, die juist altijd veel licht gewend waren.

Frans Smit, 25 dec. 2019.

Tungelerwallen 'Bie Toos", verslag 7 dec. 2019, werkochtend met scouting Evy, Keent - Moesel

De mensen van de Ecologische Werkgroep Weert Zuid waren die dag al vroeg op de Tungelerwallen. Evy zou komen werken met de scouts van Keent/Moesel. De dag ervoor had het de hele dag geregend, en dus hadden wij de voorbereidingen in het bos nog niet gedaan. Vandaag boften we met het weer. Droog en prima werkweer. En dus hadden we de nummers voor de werkplekken van de groepen al snel opgehangen. Tegelijk de zagen erbij klaargelegd. Toen nog wat linten gespannen om de mountainbikers niet dwars door het werkende volkje te laten rijden. En klaar.

Al snel aan het werk op hun werkplek. foto Frans

Toen de scouts met begeleiders en enthousiaste ouders kwamen, hadden ze al een heel stuk Tungelerwallen gezien. En dat vonden ze helemaal niet erg. Omdat de Heltenbosdijk afgesloten was, was de werkplek “Bie Toos” wat lastiger te vinden. Maar het was gelukt, en ze brachten goede zin mee. Na uitleg en veiligheidspraatje werden de groepjes ingedeeld. Ook Evy had de groepsindeling goed voorbereid, en dus belandden de groepjes al snel op hun plek. Vijf werkplekken hadden we, voor iets van 25 scouts en scoutjes, en ongeveer 15 ‘volwassenen’. En dat is een groep die op een overzichtelijke manier veel werk kan verzetten. We hadden zaagwerk en opruimwerk voor hen bedacht. Niet al te grote bomen, en ook bomen die al omlagen. Er is dus veel opgeruimd. En dan heeft iedereen eer van het werk. Want behalve dat het opruimen en het op een grote hoop gooien van takken en stammetjes goed is voor de natuur (verschraling en op de hoop vertering) is het ook goed voor het oog. Het bladmos oogt mooi groen, en de korstmossen mooi grijs. En hier en daar zie je ook al jonge heideplantjes. Zo zie je waar je het voor doet.

Pauze. De scoutsleiding had goed gezord voor de inwendige mens. foto Frans.

Halverwege de ochtend hadden we pauze. Dampende chocolademelk en nog wat andere gezonde dingen. Hoewel de koffie ook niet te versmaden was, natuurlijk. Ze hadden goed gezorgd, die scoutsleiding. Die waren voor de verzorging al net zo vroeg bezig als wij in het bos. En zo’n goede verzorging werkte, want na de pauze werd er net zo hard doorgewerkt als ervoor, en dat is best goed.

Het eindresultaat was ernaar. Er is een hoop werk verzet.

En wat dan leuk is: iedereen beloofde gelijk om terug te komen....

Wij zien ze graag komen !!!

Frans Smit, 10 dec. 2019.

Tungelerwallen, verslag 30 nov. 2019 'Bie Toos'.

Toch al redelijk Korstmossendennenbos, met rijp en Open rendiermos. foto Famke.

Het had gevroren, en het had licht gemist. Ook de zon kwam door. Daardoor was de wereld mooi. Zeker in de Tungelerwallen ‘Bie Toos’. Toch waren we maar met zijn drieën, ondanks het mooie weer, en ondanks het voorpagina vullende artikel van Michela in ‘t Blaadje Stramproy’. Dat ging erover hoe leuk boswerk is, en dat we nog veel vrijwilligers kunnen gebruiken.

Maar goed, wij waren erg blij met ons mooie werkweer. We hebben opgeruimd, en we hebben wat dode dennetjes en Amerikaanse vogelkers uitgestoken. Omdat alles nog wat bevroren was, lukte dat nu goed. Vaak is immers de grond van het Korstmossendennenbos spekglad.

Volgende week komen de scouts van Keent/Moesel. Die hebben dan alle ruimte om te zagen.

Frans Smit, 4 dec 2019.

Tungelerwallen, verslag 23 nov. 2019 'Bie René' en 'Bie Toos'.

Ammoniak werkt op boomschors ontzurend, terwijl het in de bodem verzurend werkt. Minder zure schors zorgt voor een verandering van de mossen en korstmosbegroeiing op bomen (Bron: Kok van Herk)

Afgelopen zaterdag was de harde kern van onze werkgroepje aanwezig. En dus konden we zonder veel ‘werkbesprekingen’ aardig wat werk verzetten. Voor de pauze Bie René de ‘kraal’ verder verwijderd, plus nog een paar extra stakenboompjes. Na de pauze op de grens van Bie René en Bie Toos van alles en nog wat opgeruimd, van rondslingerende afgewaaide takken tot een teveel aan dennen en berken opslag. Maar voor de verandering en voor de educatieve noot kunnen we ook eens verslag doen van het gesprek dat we in de pauze met elkaar hadden, over zuur en verzuring. Want waarom zijn de Tungelerwallen eigenlijk zo zuur? En niet alleen de Tungelerwallen, al de gebieden van de Kempen. We houden het verhaal simpel. Op de eerste plaats is dat gewoon zo van nature. Wel eens nagedacht over hoe het komt dat het ene soort zand wit is, en het andere geel tot zelfs geelbruin? De reden is dat er om de zandkorrels een vliesje ijzer in de vorm van ijzersulfide zit (FeS). Dat gaat langzaam in oplossing en dan komt het ijzer vrij. Als het dan met zuurstof in aanraking komt wordt het bruin. Dat zijn bv. de bruine vlokken ijzerroest die we vaak zo goed zien bij kwel. Wat overblijft is het sulfide (zwavel). Opgelost in water wordt dat zwavelzuur....

En dan is er nog een andere: ammoniak. Hoe kan ammoniak (NH3) verzuren als het (met water H2O)) toch een base is? (NH4OH). Wel, dat doen de bacteriën. Die maken er nitraat en nitriet van (NOx) oftewel in water salpeterzuur HNO3.

En inderdaad, eiken (en eikenblad) zijn van zichzelf ook zurig (looizuur), maar zij zijn niet de wezenlijke oorzaak van de hoge zuurgraad van de Tungelerwallen. Ik vond een verhelderend tekeningetje over hoe het allemaal werkt. Puzzel zelf maar verder.

Frans Smit, 27 nov. 2019.

Tungelerwallen, verslag 16 november 2019 Bie René

De 'kraal' half opgeruimd. In het midden de eik. foto Fans.

Het kan soms wisselvallig zijn met de opkomst in ons werkgroepje. Deze ochtend waren we maar met zijn tweeën, Tjeu en Frans. Maar, zelfs dan kan er veel werk verzet worden. Ook voor deze keer was het de bedoeling om klussen te doen die er met de scouts niet van komen. Deze keer wilden we de ‘vangkraal’ opruimen aan de rand van het stakenbos. Deze was een paar jaar geleden gemaakt van dunne stammetjes, en bedoeld om lekker avontuurlijk in te kamperen. Het was een leuk idee, en we begrepen niet waarom er in de daarop volgende jaren niet verder aan was gebouwd. Totdat we afgelopen zomer de reden zagen: alle eikenbomen waren voor de kamperende scouts in verband met de eikenprocessierups ruim afgezet met linten. Verboden voor scouts, dus, en een lelijk gezicht al die rood-witte afzettingen. En midden in de vangkraal staat een redelijk grote eik. We hoeven dus niet de illusie te hebben dat het nog een leuk speelobject wordt, en dus kunnen we het bouwsel maar beter opruimen. Wat we met de eikenboom zelf gaan doen, weten we nog niet. Omzagen vanwege de eikenprocessierups, of toch maar laten staan vanwege de biodiversiteit. We bespreken het nog wel met elkaar.

Frans Smit, 20 nov. 2019

Tungelerwallen, verslag 9 november 2019 Bie René

Opgeruimd. foto Frans.

Het doel van deze werkochtend was: opruimen. En dat is dan ook gebeurd. De samenstelling van het werkploegje bleek daar uitstekend geschikt voor. Lotte en Glenn bleken prima te kunnen sjouwen. Tjeu verdween steeds meer richting stakenbos en vermaakte zich prima met al het losse hout. Ruud stortte zich op een uitgewaaide boomtop, en Frans en Henk waren aan het uitsteken en uitdunnen. En omdat Lotte en Glenn er voor de eerste keer bij waren en veel vragen stelden, werd er ook nog volop uitgelegd en gepraat over het hoe en waarom van wat we aan het doen waren. Zoals gezegd: we ruimen niet zozeer op omdat we van orde en netheid houden, maar omdat we willen verschralen vanwege onze doelstelling. En die is bos met een ondergroei van soorten die thuis horen op de Tungelerwallen. Bie René zijn dat vooral Struikhei en korstmossen. Als er zich een korstmossendennenbos zou (terug) ontwikkelen, zou dat wel heel erg leuk en heel erg uniek zijn.

Frans Smit,  13 nov. 2019.

10e Landelijke Natuurwerkdag 2 nov. 2019, met Scouting Tungelroy op 'Bie René', Tungelerwallen.

Zo doen zij dat! foto Frans.

De 10e keer is eigenlijk een goede reden om er nog meer een feestje van te maken. Maar ook een feestje moet georganiseerd worden, en ook dat kost tijd. En die hebben we dus te weinig. Bovendien, zoals ik al zei in onze Nieuwsbrief (http://www.ecologischewerkgroepweertzuid.nl/431692919), “wij zijn niet van de bombarie, wij zijn van de inhoud”. En dat geldt kennelijk ook voor Scouting Tungelroy.

Na veel voorbereidingswerk van een aantal mensen, zowel achter de computer als aan de telefoon als in het veld (zie vorige werkverslagen), was het dan zover. Deze dag hielden we de 10e (!) Landelijke Natuurwerkdag samen met Scouting Tungelroy, op het terrein dat de scouts tot hun beschikking hebben. Op ‘Bie René’ dus. Met dank aan wijlen “René”, vandaar dus de naam.

Zodat we er die zaterdag al ruim voor negen uur waren om tenten op te zetten en om het gereedschap naar de werkplekken te brengen. Langzamerhand kwamen ook alle ’voorzagers’ binnen, mensen die weten hoe ze (veilig) een boom moeten laten omvallen. Want hoewel we geen dikke eiken gingen omzagen; boswerk kan toch altijd risicovol zijn.

Veiligheidsinstructie voor de bevers en de Blauwe Vogels. foto Frans (klik voor vergroting)

Tegen 10 uur kwamen ze dan, de Bevers en de Blauwe vogels van Tungelroy. Na het veiligheidspraatje van Frank en het natuurpraatje van Frans, werden de 30 scoutjes met hun leiding en ouders in 6 groepen verdeeld die met de ‘voorzagers’ naar de werkplekken gingen. Werkhandschoenen aan, en aan de slag. Met toch een limonadepauze tussendoor was het om 12 uur wel gedaan met de energie. Maar toen was er ook veel werk verzet. Na het afscheidspraatje gingen de jonge werkers naar huis.

De middagploeg komt aan. foto Frans.

s Middags kregen we een nog grotere groep: 35 welpen en kabouters. Voor ons was het weer hetzelfde verhaal als die ochtend: veiligheidspraatje, natuurpraatje en in groepen naar de werkplekken. Handschoenen aan en aan de slag. Dat was even wat op gang komen, want we hadden eigenlijk wat te weinig ‘voorzagers’ over. Maar na wat zoeken en herverdelen van (scherp) gereedschap kwam het allemaal goed. En is er ook door deze groep veel werk verzet. En hier en daar ook flink gespeeld. Maar daar zijn het dan de Tungelerwallen voor.

Ook voor hen was het na twee uur alweer voorbij. Voor ons nog even niet. Wij moesten nog opruimen, en hier en daar wat achtergebleven gereedschap bij elkaar zoeken. Maar dat ging met een goed gevoel, omdat de dag geslaagd was, en eigenlijk ook zonder schrammetje of kleerscheuren. Zo willen we dat ook :-)

Frans Smit, 5 nov. 2019.

Tungelerwallen, verslag 26 oktober 2019 'Bie René".

Deze foto is genomen ná de Landelijke Natuurwerkdag. foto Frans.

Vorige week waren we goed opgeschoten met het voorbereiden van enkele werkplekken voor de Landelijke Natuurwerkdag op 2 nov. Daardoor konden we nu een niet echt geplande, maar toch wel belangrijke voorbereidingsactie aanpakken. Op de hoek achteraan bij het blauwe bordje op de scheiding tussen “Bie René” en “Bie Toos”, ligt een grote takkenhoop die nog in het beginstadium is van het verteringsproces. Dat betekent dat het takkenspul nog niet erg verteerd is. Oorzaak: de Tungelerwallen bodem is te zuur en remt het verteringsproces. Het – inmiddels wel bewezen - idee achter het maken van een hoop is, dat het verteringsproces zichzelf na verloop van tijd in het organische materiaal in gang zet. Bij deze takkenhoop is het echter nog niet zover. Daardoor is de bult nog behoorlijk hoog. Dat kan gevaarlijke situaties opleveren als jonge (of oudere) zagers denken dat het handig is om bij het uitdunnen de omringende bomen op de takkenhoop te laten vallen. Juist als dan een omgezaagde boom mooi op de hoop valt, veert hij aan de gezaagde kant omhoog. En met een beetje veel pech veert hij in het gezicht van de zager.... Die dan wel gelijk naar het ziekenhuis kan.

En daarom hebben Tjeu, Jacques en Frans een aantal bomen rond de takkenhoop omgezaagd om daarmee dit risico op de Natuurwerkdag voor te zijn.

Frans Smit, 5 nov 2019

Tungelerwallen, verslag 19 oktober 2019 'Bie René'.

De werkplek is weer veilig na het werk van het jonge zaagteam. foto Famke

We waren met velen. Het was herfstvakantie, en dan regelt Henk altijd een zaagdagje voor zijn kleinkinderen. ( Wie volgt ?!! ) Samen met Lars, Ruben en Tijn was er zodoende een team van vier werkers bezig, die met elkaar pakweg 10 bomen hebben omgezaagd, én opgeruimd. Ze deden dat rondom een boom die half omgewaaid was en gevaarlijk scheef in de andere bomen hing. Niet bepaald een veilige situatie straks op de Landelijke Natuurwerkdag.  Maar met een goed plan en hard werken werd dat helemaal goed geregeld.

De andere ploeg werkte een eindje verderop. Daar hebben we van enkele rillen die er al jaren lagen één grote takkenhoop gemaakt. Op de Natuurwerkdag kunnen de scoutjes dan de dunne boompjes die ze omzagen (uitdunnen) bovenop deze hoop leggen. Goed bekeken was ook, dat Tjeu de slingerende omgevallen dode boompjes ophaalde en op de hoop deponeerde. Soms hoorden we het kraken als hij het uitgedroogde hout tussen twee bomen klemde en ze zo tactisch door de midden brak. Niet bepaald een teken dat dood hout zo maar vanzelf verteert als het in het bos ligt. Wat op deze werkplek ook leuk was: er staat nog steeds een beetje hei. Dikke kans dat het nu volgend jaar verder uitgroeit.

Frans Smit. 23 okt 2019.

Tungelerwallen, verslag 12 oktober 2019 'Bie René'.

Na gedane arbeid inpakken en naar huis. foto Frans (klikken voor vergroting)

Voor onze eerste dag was het gewoon een kwestie van vooraan beginnen. Het pad dat langs ‘Bie René’ loopt vanaf de Telheidestraat was teveel aan het dichtgroeien. Vooral met bramen en Sporkehout, een soort die we weliswaar graag in het bos zien, maar teveel is ook niet goed. Over een open pad kunnen we er straks met onze auto met gereedschap goed langs. Nog een voordeel: paden met echt zand zijn voor de natuur van de Tungelerwallen erg belangrijk. Daarlangs kunnen de zon-minnende insecten zich verplaatsen. Zulke paden houden we in ere! Met zijn vieren (Famke, Henk, Jacques en Frans) en een goede taakverdeling lag het pad er aan het eind van de ochtend weer mooi bij. Kijk maar op de foto.

Deze zaterdagochtend startten we met ons beheerwerk Tungelerwallen. Het was dus even wennen. Maar Henk en Frans hadden deze eerste werkdag goed voorbereid. De dag ervoor hadden zij bekeken welke klussen er gedaan moesten worden. En niet alleen voor déze zaterdag. We hebben nog slechts een paar werkdagen vóór de Landelijke Natuurwerkdag. Het ging er nu even om welke klussen we zouden selecteren als voorbereiding op de die dag.

Frans Smit, 17 okt. 2019.