Tungelerwallen, verslagen van werkdagen, eind 2017.

Verslag zat. 23 dec. 2017, Bie René, Tungelerwallen

Meer licht aan de Telheidestraat. foto Frans.

Dat onze kleine reclamecampagne ter uitbreiding van ons ploegje helpt, bleek deze week. Ik had een mailtje gekregen van Evy Schouten dat het haar leuk leek om eens mee te komen werken. En toen ik tegen 9.30 uur nog het werk voor deze ochtend liep te bekijken, was ze er ineens. Al pratend over het werk liepen we terug naar de auto. Even daarna kwam Eveline ook. We hadden zo een leuk ploegje om de korstmossenplek aan weerszijde van de Telheidestraat aan te pakken. Dat betekende vooral opsnoeiwerk. De korstmossen op de grond zouden dan minder bedolven werden onder bladval, en ze zouden ook wat meer licht krijgen. Snoeiwerk betekent opruimwerk: klein zagen, wegslepen en op de (hoge) takkenhoop gooien. Je kon aan Evy merken dat ze het al vaker had gedaan. én dat ze het leuk werk vond. Het werk liep goed, en het resultaat was er naar. Ook het brandhout kreeg een bestemming. Evy wilde het die middag op komen halen. Dat mag ze vaker komen doen :-)

Frans Smit, 28-12-2017.

Verslag zat. 16 dec 2017 Bie René, Tungelerwallen.

De door de sneeuw afgeboken stam, na ons werk. De hei weer gered. Foto Frans.

Na twee weken stilstand vanwege slecht weer en drukke privé activiteiten, waren we er weer. D.w.z. Eveline en Frans. Het plan was om iets aan de biotoopjes van het IJslands mos te gaan doen, en om wat met de stokzaag te gaan werken. Dat is ook allebei wel gebeurd, maar ons werk werd toch vooral bepaald door een boomgrote tak die enkele dagen geleden onder het gewicht van de natte sneeuw was bezweken. Het zijn altijd de mooiste dennen die zulke klappen krijgen. Hun volle kroon vangt een massa sneeuw op. Vervolgens hebben wij aan die zware kroon veel werk om hem op te ruimen. Dat was deze keer extra moeilijk omdat de nabijgelegen takkenstapel al aardig hoog was opgetast door het noeste werk op de Landelijke Natuurwerkdag. Maar, toen we naar huis gingen was de klus weer geklaard. De hei eronder kan weer verder groeien.

Frans Smit, 21 dec 2017.

Tungelerwallen werk 2 en 9 december 2017, afgelast i.v.m. weersomstandigheden.

IJslands Mos. Tungelerwallen "Bie René", 25-11-2017

We hebben deze zaterdag eens goed bekeken hoe het zit met het IJslands Mos op onze werkplek “Bie René” op de Tungelerwallen. IJslands mos is een zeer zeldzame Rode Lijst soort (korstmos) met als status ernstig bedreigd. Totdat we ook een pol ervan op de Buuëtjeshei (Stramproyerhei) vonden, waren de Tungelerwallen de meest zuidelijk groeiplaats in Nederland (van de tien). Dat “meest zuidelijke” zegt wel iets, maar niet alles, want in België op de Hoge Kempen zijn ook enkele groeiplaatsen.

IJslands mos, grote pol op het "Vergraste heitje", ook Tungelerwallen. foto Marjon Hoogendam 2013........ (op de foto's klikken voor vergroting)

Els Baetsen en Frans Smit in 2013 bij de groeiplek op "Bie René". Foto Marjon Hoogendam.

Volgens een oude kenner van de Tungelerwallen (Els Baetsen) heeft het daar in vroeger jaren veel meer gestaan. Tot zelfs pollen ter grootte van een voetbal, die soms bij een stevige droge wind loskwamen en dan over de stuifzandvlaktes rolden. Vandaag aan de dag is het voor ons een belangrijke doelstelling van ons natuurwerk om de soort te behouden: voor de Tungelerwallen, voor Weert, en voor Nederland.

Overzichtsfoto van de groeiplaats in 2017, dezelfde plek als op de foto van 2013. foto Famke Weerts.

Frans Smit wist het IJslands mos te staan, en Famke Weerts heeft er een uitstekend oog op. Dus samen komen we een heel eind. Frans had in de loop der jaren regelmatig gesignaleerd dat het IJslands mos op redelijk open, maar tegelijkertijd ook redelijk beschutte plaatsen groeit. Met de kou zal dat niet veel te maken kunnen hebben, immers, hoe noordelijker, hoe gewoner de soort is. Het lijkt meer te maken te hebben met de vochtigheidsgraad. Op “Bie René” groeide het onder laaghangende takken van een eik. Maar die plek is nu overgenomen door Heideklauwtjesmos, een redelijk gewoon bladmos. Echter, het IJslands mos bleek opgeschoven. Het stond nu precies op de rand van de beschutting van de eik op een echte korstmossenplek met Ruig haarmos en soorten als o.a. Rood bekertjesmos. Voor het IJslands mos lijkt het dus zaak om kleine beschutte plekken open te houden voor korstmossen. Famke heeft dan ook het Heideklauwtjesmos van de eerste groeiplek verwijderd, en Frans heeft enkele kleinere takken weggehaald.

Jong IJslands mos tussen Ruig haarmos bij andere korstmossen, hier Rood bekermos. foto Famke Weerts.

Even verderop hebben we nog een groeiplek bekeken. Hier ook beschutting, maar nu vooral van dennen. Ook hier zal het een wankel evenwicht zijn, immers, de dennen leveren wel beschutting, maar ook dennennaalden. En het IJslands mos en de andere korstmossen worden daaronder bedolven. Net zo goed als dat het onder de eik bedolven wordt door het eikenblad. Ook bij de dennen zullen we zeker wat moeten dunnen. Maar gelukkig had het IJslands mos zich ook hier al wat verplaatst, mogelijk met een beetje hulp.

Overigens zijn eikjes en/of dennen niet de enige planten die het goede klimaat leveren voor het IJslands mos. Het groeit ook in de beschutting van oude uitgegroeide heidestruiken. Maar die groeiplaatsen hebben we deze dag niet bekeken.

Frans Smit, 30-11-2017.

Verslag zat.18 nov. 2017 "Bie Rene" Tungelerwallen.

Onvoorstelbaar wat het effect kan zijn van het afdoen van takken die hoog zijn aangezet, maar die desondanks toch ver omlaag hangen. Het geeft onmiddellijk openheid en licht op de grond, en ook mogelijkheden voor de wind om het blad te verspreiden. Toegegeven, het krijgt er daar een beetje een parkachtig uiterlijk van, maar het hoeft er ook niet overal woest uit te zien. En de winst voor de bijzondere soorten van de Tungelerwallen is groot. De hei komt al terug, de Blauwvleugelsprinkhaan zien we al elk jaar, en nu is het hier ook een goede plek voor de Veldkrekel geworden.

De lange stokzaag werd deze keer door Henk gehanteerd. Frans is vooral met de scherpe schop bezig geweest om eikenopslag te verwijderen, en Ruud heeft zich bezig gehouden met dennetjes en dennen. Op het eind nog even snel met zijn drieën een halfwas den omgedaan.

Toen we daarna nog rondkeken naar dennetjes voor de versiering van de kerk van Leuken, vloog er voor onze voeten een Houtsnip op. Toch een bewijs dat we het niet té netjes aan het maken zijn !

Frans Smit,  21-11-2017

Verslag zat. 11 nov. 2017 "Bie René" Tungelerwallen

Goede overgangszone tussen bos en zand, zonder bramen en opslag. foto Frans.

Na zo een intensieve Landelijke Natuurwerkdag hebben onze werkers toch even ook wat andere dingen te doen. We waren dus maar met zijn tweeën, Famke en ik. Dat schept dan wel weer de gelegenheid om wat klussen te doen waar we samen goed in zijn: bramen uitsteken en uittrekken. Verbraming van hei is eigenlijk een slecht teken, maar we blijven het op deze manier de baas, in de hoop dat de stikstofuitstoot zal verminderen. Maar met de bouwaanvraag voor een nieuwe kippenschuur aan de Heltenbosdijk, zal het nog heel lang onderdeel van ons werk blijven. Op “Bie René” kunnen we die stekelige struikelslierten al helemaal niet gebruiken omdat het terrein soms gebruikt wordt als kampeerterrein voor scouts. En dus hebben we heel wat bramen en andere opslag verwijderd. Leuk als je dan tegelijkertijd ook de resultaten van het werk van vorige jaren ziet. Op de plekken waar we bezig waren, stond opvallend veel Heidespurrie. Het wordt er echt elk jaar beter.

Frans Smit,    16 nov. 2017.

Verslag Landelijke Natuurwerkdag, 4 nov. 2017, Tungelerwallen "Bie René".

Lastig, om na zo een overweldigende en geslaagde natuurwerkdag een verslag te schrijven. Laat ik maar eens beginnen met die enorme opkomst te vermelden. Er waren over de hele dag in totaal 110 “kinderen” meestal scouts. Die brachten iets van 25 mensen aan leiding en ouders mee (of andersom :-) Er waren een vijftal mensen die zich direct hadden aangemeld voor de natuurwerkdag. Een tweetal (ex)raadsleden van het weerter CDA hadden hun diensten aangeboden. Zelf waren we met een stuk of tien mensen die verstand hebben van natuurwerk. Bij elkaar dus ruim 150 mensen.

Een heel klein gedeelte van de 150, even aan het uitblazen.... foto Frans.

Zulke aantallen goed organiseren kost best nogal wat hoofdbrekens. Vooral vooraf. Bv: Hoeveel groepen maken we? Welke voorwerker zetten we op welke groep? Waar maken we de werkplekken zodat iedereen niet gestoord wordt door vallende bomen van andere groepen? Hoe krijgen we al die zagen bij elkaar? Waar is er voor de allerkleinsten werk dat ze aankunnen? Kortom, als ‘s morgens de eerste scoutjes van Tungelroy komen, is er al een hoop werk verzet. Ook door de leiding van Scouting Tungelroy. De scoutjes zijn op de dag voorbereid, de (groot)ouders gewaarschuwd en opgetrommeld, enz. En op de dag zelf wordt er al vroeg koffie gezet en een tent opgezet. Waarna er uitnodigend houten banken worden neergezet, die nauwelijks werden gebruikt die dag, maar wel even heel handig zijn.

Verbossing tegengaan. foto Frans.

Overigens: het terrein waar gewerkt wordt is particulier bezit, en in gebruik bij scouting Tungelroy. Een groot deel van de Tungelerwallen is nog particulier bezit. Een aantal percelen wordt beheerd door onze Ecologische Werkgroep. De natuur van de Tungeler Wallen is namelijk heel bijzonder, althans, voor zover ze aansluit bij de heide en stuifzandnatuur. Daarvoor moeten we dan wel de verbossing tegenhouden. En dat doen we dus op zo een Natuurwerkdag.

                                                                                                                                             En dan de werkdag zelf. Waar we niets aan kunnen doen, maar wat wel heel belangrijk is: het was prachtig weer, de zon scheen, en de temperatuur was uitstekend.

We beginnen met een veiligheidspraatje, en daarna snel naar de werkplekken. Daar ligt inmiddels het gereedschap en de handschoenen klaar zodat iedereen zich kan klaarmaken voor de werkdag. Zelf gingen we terug naar de tent om Scouting Leuken te verwelkomen. Hun komst was echt een leuke verrassing. Ook voor hen een welkomstwoord en een veiligheidspraatje, en dan is al snel iedereen aan de slag. 

Scouting Leuken aan de slag. foto Frans.

Het duurt dan niet lang voordat iedereen zijn werkdraai heeft gevonden. Bomen en boompjes worden omgezaagd, kleingezaagd en weggesjouwd. Allemaal best zwaar werk, dat je toch eerst even onder de knie moet krijgen. Gelukkig zijn er dan mensen die je helpen. En als je dan moe wordt, komt net op tijd de drinkploeg langs. Met limonade natuurlijk. Daarop red je het dan wel op totaan de middag. Nog even goed doorwerken, en dan met zijn allen verzamelen bij de tent om wat te drinken en even na kletsen. Maar niet te lang.

Want dan komen de scouts voor de middagploeg al aan. Dat waren er heel wat minder dan de ochtend. En dat was maar goed ook, want veel voorwerkers hadden alleen de ochtend ingepland, en de overgebleven voorwerkers hadden al wat in de benen (en in de armen :-) We hebben er drie wat grotere groepen van gemaakt (‘s morgens waren dat er 8 à 9). Ook dat werkte goed. De scoutjes zelf werkten ook goed. Zodat er ook ‘s middags nog aardig wat werk is verzet.

Uiteindelijk kwamen er ook wat druppeltjes regen. Maar toen was iedereen al weg, en was ook alles opgeruimd.

Het einde van de werkdag kondigde zichzelf aan. Zo nu en dan een frisse windvlaag, die ook nog eens pesterig en pijnlijk een scherp takje op een hoofd deed belanden.

Frans Smit, 9 nov. 2017.

Verslag zat. 21 okt. 2017, Armenbos, Tungelerwallen.

een brede Telheidebaan zonder Am.vogelkers. foto Frans. Vergelijk maar eens met de foto van 16 sept.

Erg veel geluk hebben we dit jaar niet met het weer. Of misschien deze keer toch wel. Want hoewel Henk en ik aankwamen toen het regende, was het een kwartier later droog, en bleef het droog. Zo een kwartiertje krijgen we onder de achterklep van de auto echt wel volgekletst, om daarna met des te meer energie aan het werk te gaan. Dat werd dus deze keer de laatste Amerikaanse vogelkers langs het pad (Telheidebaan) uitsteken. Met twee scherpe schoppen, lukte dat prima.

Waarmee het werk dat we dit najaar in het Armenbos wilden doen dan toch echt gebeurd is. Er is nog wel wat opruimwerk te doen langs het pad, maar dat doen we wel als we van de winter nog wat grote bomen gaan zagen.

Frans Smit,  25 okt 2017.

Stramproyerhei: Verslag zaterdag 14 oktober 2017, Buuëtjeshei.

Het is eigenlijk al een traditie dat we elk jaar een keertje meedoen met de natuurwerkdag op de Stramproyerhei. Dit jaar ook weer tegelijkertijd met de werkdag aan de historische Schietbaan even verderop. Zonder die natuurwerkdagen zou het er slecht uit hebben gezien voor dit leuke heitje met zijn erg bijzondere soorten. Toch is het vaak een soort reddingsoperatie geweest: hoogstnoodzakelijk werk dat in allerijl op die ene dag in het jaar gedaan moest worden. De gevolgen van die aanpak maken het werk er voor ons niet makkelijker op. Sporkehout is, in plaats van uitgedund, afgeknipt. Dat geeft even ruimte, maar het groeit weer aan, en de wortelkluit wordt steeds groter. Ook kwamen er steeds meer hopen waarop het verwijderde groen werd neergelegd. En die hopen kwamen bovendien steeds verder van de bosrand te liggen, al dan niet begroeid met stugge braamstruikjes. De bosrand is daardoor steeds meer naar binnen aan het kruipen.

De bosrand weer een beetje teruggedrongen. foto Frans.(op de foto klikken voor vergroting)

Maar, we blijven optimistisch. We waren met zijn zessen, en dan kan je al heel wat doen. Hilde, Ruud en Lei gingen de dennetjes knippen die overal tussen de hei opkwamen. Henk, Richard en Frans gingen de verbossende rand terugzetten. Dat wil zeggen struiken uitsteken en een enkel boompje omzagen. De gekozen plek is de plek waar nog hei stond, maar waar ook de Rode Lijstsoort Kruipbrem stond, of misschien nog staat, of opnieuw kan gaan groeien. Het werk lukte goed, en dat geeft een goed gevoel.

Maar wat vooral een goed gevoel gaf: we kunnen er wat vaker aan de slag. Boswachter Theo van den Berkmortel reageerde positief op de vraag van Michela om wat regelmatiger te kunnen gaan werken. Als Ecologisch Werkgroep doen we mee zoveel als we kunnen, maar voor zover ik het nu kan bekijken zal onze rol zich beperken tot meewerken en het geven van advies op het gebied van ecologie en werkaanpak. We moeten het er nog verder over hebben, maar daar komen we met elkaar wel uit.

Frans Smit, 17 oktober 2017.

Verslag zaterdag 7 oktober 2017, Armenbos.

"Pamflet" van Eveline, mooi in het zicht. foto Frans. (klikken voor vergroting)

Die dag begonnen we met iets dat we nog nooit hadden gedaan, maar dat we wel al veel eerder hadden moeten doen. We hebben een “pamflet” opgehangen waarin we mensen vragen om ons te helpen bij het werk op de Tungelerwallen. Eveline had alles geregeld en aan alles gedacht. Onze kreet om hulp hangt echt mooi in het zicht. Nu maar wachten op de hordes vrijwilligers die ons komen helpen.....

Zelf zijn we verder gegaan waar we vorige keer waren gebleven. Eveline heeft met haar stokzaag ervoor gezorgd dat de zon weer op de grond kan schijnen. Frans moest eerst een massa achtergelaten resthout van de houtkap van een paar jaar geleden opruimen voordat hij bij de Amerikaanse vogelkersen op de hoek kon. Het zandige open plekje zal daar best gaan lukken.

Frans Smit, 9 okt. 2017

VERSLAG zaterdag 30 september 2017, Armenbos.

We hadden pech. We zaten op de grens van de regen, en dus regende het gewoon. Ik was wel nog droog van huis gegaan, en Famke ook, maar de anderen hadden naar een andere buienradar gekeken en waren thuis gebleven. Toen we er toch waren, hebben we ook maar wat gedaan. Famke wilde graag wat berkentakken hebben, en dus hebben we wat berken opgesnoeid en uitgestoken. Toen werd het wel tijd voor de koffie. Thuis, wel te verstaan.

Frans Smit, 2 okt. 2017

Verslag zaterdag 23 sptember 2017, Armenbos.

We zijn verder gegaan met de eikjes op de kruising. Het is daar teveel aan het dichtgroeien, terwijl het juist een van de verbindende zandige open plekjes van de Tungelerwallen zou kunnen zijn. Eveline had haar stokzaag weer bij zich, en Frans de schop. Dat ging zo goed, dat we ook nog behoorlijk aan het takken-slepen kwamen. Het is nog niet klaar, maar het verschil is goed zichtbaar. De foto komt pas als het echt klaar is.

Frans Smit, 26 sept 2017

Verslag zaterdag 16 september 2017, Armenbos.

De Telheidebaan, dichtgegoeid met Am. vogelkers toen we begonnen. De Telheidebaan is van de gemeente, en het aanliggende perceel van Natuurmonumenten. Maar, we doen nuttig werk, toch? foto Famke.

We beginnen er weer in te komen.Weliswaar nog niet helemaal, maar toch! We zijn elke week met meer mensen, en we beginnen weer te wennen aan het werk. Deze keer hebben we al redelijk pittig werk verzet. Eveline had haar stokzaag meegenomen om de eiken langs het pad op te snoeien. Voor Famke waren de takken precies wat ze nodig had. Op school wil ze met de leerlingen slingers rijgen van de blaadjes. Die blijven mooi groen als ze vers opdrogen. En dus verdwenen de klein gemaakte eikentakken in haar auto. Omdat ze toch aan ruimen was, nam ze gelijk al het ruimwerk op zich. Dat wil zeggen, ook de takken die Frans van de Amerikaanse vogelkers afhaalde. Dat waren er nogal wat. Frans bleef aan het zagen, omdat uitsteken ondoenlijk bleek. Het waren dikke stronken die al meerdere keren afgezaagd waren. Jammer nou. Maar misschien lukt het een volgende keer, er is nu ruimte gemaakt. Een paar eikjes uitsteken lukte beter, maar dat vond Eveline nou weer jammer.

Frans Smit, 19 sept 2017.

Verslag zaterdag 9 september 2017 Armenbos.

De regen dreigde roet in het eten te gooien, maar precies op het goede moment hield het op met regenen, en begon de zon zelfs te schijnen. Toen Eveline kwam, moest er eerst bijgepraat worden. En toen dat gelukt was, was ook de drup opgehouden. We wisten dat we met zijn tweeën zouden blijven, en dus gingen we aan de slag. Eveline ging dennetjes knippen en sjouwen, Frans ging Amerikaanse vogelkers uitsteken. Die was de hele Telheidebaan aan het overgroeien, en dat is niet de bedoeling. Eigenlijk is de Telheidebaan van de gemeente Weert, maar wij doen ook graag iets (concreets :-) voor de gemeente. Het bleek pittig werk, omdat de wortelstronken al eens platgereden waren, en dus erg vast zaten.

Frans Smit,   9 sept. 2017

Deze foto willen we jullie niet onthouden. Het is een Zwavelzwam die op een dikke Am. vogelkers groeide. Hetgeen het einde van de Am. vogelkers betekende. Er komen toch wel natuurlijke vijanden voor de Am. vogelkers!! Foto Frans.

Verslag zaterdag 2 sept. 2017 Armenbos.

de "armenhei". foto Frans.

Alle begin is moeilijk, maar niet voor degenen die er waren. Het was namelijk prachtig weer, erg geschikt om te werken en om bij te kletsen. Famke en Frans hebben dat dan ook allebei gedaan. Over het werk willen we graag uitsluitsel geven: we hebben op de helling bramen en Am. vogelkers verwijderd. Vorig jaar (en de jaren daarvoor) hadden we daaraan veel tijd moeten besteden. Dat wierp nu zijn vruchten af. Bovendien hadden we met de zaagploeg begin van dit jaar (winterklus) een aantal bomen weggezaagd. Behalve meer zon op de vegetatie en een mooi bloeiende hei, heeft dat ook als effect dat er de bodem door bladval niet verrijkt wordt. En bramen en vogelkers houden vooral van verrijkte grond. Wij zien liever hei. Dus: het gaat goed daar !!

Frans Smit, 2 sept 2017.