Delbroek, Stort Altweerterheide, Verslagen 2014

Leeuwerikenheuvel ? foto Helma.

Voor Delbroek, de voormalige "Stort" van Altweerterheide, Weert, heeft ook in 2014 geen andere benaming voet aan de grond gekregen.

Van oudsher heet het gebied daar "Delbroek".

Eventueel denken wijzelf aan "Schapenheuvel" of "Leeuwerikenheuvel".

Sinds kort denkt stichting Ark aan een "TaurOssenheuvel". Wij denken daar maar liever niet aan. Zeker niet als een Taurossenheuvel Hazenheuvel zou moeten gaan heten....

Schapenheuvel ?!!

TaurOssenheuvel ? Liever niet !!!

Hazenheuvel is zeker niet goed. Dat is de veel kleinere niet-afgedekte particuliere stort ernaast aan de Hazenweg. foto Marjon Hoogendam. (klikken!)

Inhoud pagina:

--- Verslag 4 juli 2014,  flora inventarisatie Delbroek, de voormalige Stort Altweerterheide, Weert.

--- Verslag 25 juli 2014, flora inventarisatie Delbroek, de voormalige Stort Altweerterheide, Weert.

--- Verslag 2 aug. 2014, flora inventarisatie Delbroek, de voormalige Stort Altweerterheide, Weert.

Delbroek, voormalige Stort Altweerterheide, Weert. Verslag 4 juli 2014, Inventarisatie

Bloemenweide. foto Marjon Hoogendam

Onze eerste flora inventarisatie van de stort (alias enz.) was ongepland en ad hoc. De schapen waren daar de oorzaak van. Ze grazen achter een verplaatsbaar raster en ik zag aankomen dat de zuid-oost uitloper van de stort snel aan de beurt zou zijn. Het was daar een echte bloemenweelde, en dus wilde ik daar geïnventariseerd hebben voordat alles opgegeten zou zijn. Met Marjon Hoogendam heb ik snel een inventarisatie georganiseerd. Net op tijd. Twee dagen later stonden de schapen er inderdaad, en ze blijken de bloemige weiden te verkiezen boven het Kweekgras. De bloemetjes waren erg snel weg.

Dat is eigenlijk jammer. Een dergelijke plek is behalve nectar-leverancier voor ontelbare vlindertjes - met name vlogen er erg veel Bruine zandoogjes - ook zaad- en insectenleverancier voor de jonge en oude vogels van de stort. Toen we er doorheen liepen, vlogen er regelmatig Leeuweriken, Boompiepers, Grasmussen en Kneutjes op.

Een voordeel van schapenbegrazing is, dat de begrazing gestuurd kan worden. Maar dat hadden we dan in dit geval eerder moeten doen.

Op deze bloemenweide stonden slechts enkele sprieten gras tussen de bloemen. Dat is wel eens een verademing om te zien. De bloemen zijn van iets voedselrijker (mesotroof) schraal grasland. Peen, Gewone rolklaver, Duizendblad, Jacobskruiskruid, Klein streepzaad en Vijfvingerkruid. Opvallend was, dat deze soorten pleksgewijs in grote hoeveelheden stonden. De aanwezigheid van het Vijfvingerkruid is een gevolg van opgebrachte lemige grond.

Glanshaver grasland. foto Marjon Hoogendam.

Hogerop de bult staat er vooral Kweekgras. Hiertussen weinig kruiden. Opvallende afwezige was de Akkerdistel. Deze stond er enige jaren geleden massaal. De schapen vreten vooral de koppen goed eruit, alsmede de jongere gedeeltes van de distels.  Tegelijkertijd wordt de grond steeds schraler. Voor de omliggende agrariërs een goede ontwikkeling. De Akkerdistel is een plant met een hardnekkige wortelstok. Het is slechts de enige distel daarmee. Daarom zijn distels als Speerdistel en Kruldistel niet vervelender voor agrariërs dan andere (on)kruiden.

Voorbij het Kweekgras treffen we op de helling een duidelijk Glanshaver-grasland aan. Een prima ontwikkeling, maar op het moment nog weinig kruidenrijk. 

Zoals we vorig jaar al gezien hadden, heeft de rand van de stort nog steeds de biotoop van de vroegere heide. Het is er heischraal. Hier treffen we meer bijzondere soorten aan. Zoals bijvoorbeeld Hazenpootje, en dit dan in enorme hoeveelheden. Er staat ook Eekhoorngras, Vroege haver, Fijn schapengras en Brem. De vondst van Echt duizendguldenkruid verraste ons.

Deze zuid rand grenst aan grond die in bezit is van Ark. Indertijd heeft de DLG deze grond niet zonder reden aangekocht. Uit genoemde soorten blijkt, dat de potenties voor een gevarieerde heide zeker aanwezig zijn. Wat ons betreft een betere bestemming voor deze gronden dan maïs of - dit jaar - uien. We hebben echt te weinig heide. 

Grote klaproos. foto Marjon Hoogendam

Op de zuid west punt zijn we omhoog (halve hoogte) gegaan om vervolgens over het pad terug te lopen. Langs het pad ligt een aarden wal, pal op het zuiden. Dus met veel mogelijkheden voor flora en insecten. Hier waren de schapen ons echter voor geweest. Gelukkig hadden ze nog wat Groot kaasjeskruid, Koningskaars en Bleke, Grote en Ruige klaproos laten staan. Het oog wil ook wat, toch?!

Tijd om naar huis te gaan, want inmiddels was de temperatuur tot tegen de dertig graden gestegen.

We hadden 77 soorten genoteerd. Daarmee zitten we met een eerste inventarisatie al over de helft van het totaal aantal soorten van vorig jaar (142 soorten)

Frans Smit

Ecologische werkgroep Weert Zuid

5 juli 2014.

Delbroek, voormalige Stort Altweerterheide, Weert. Verslag 25 juli 2014, inventarisatie

Stort Altweerterheide, route 25 juli 2014, Piet van Nieuwenhoven.

Aan de ingang van de stort aan de Delbroekweg, bij de woning van Frans Smit, verzamelden zich die ochtend 8 mensen om de flora ontwikkelingen op de voormalige stort vast te leggen en om hun kennis van wilde planten te vergroten: Harrie Vossen, Wiel Peters, Gerard Stals, Marjon, Piet, Henk, Lida en Frans.

Er werd met het inventariseren begonnen aan de Oostkant, de kant van de Diesterbaan. Vanaf het maaiveld omhoog was het flora inventariseren snel klaar. Hier staat een oude eikensingel die gespaard is toen de stortplaats in gebruik was. Beide kanten van de singel zijn aangeplant met eiken en berken. Daardoor, en door te breed stikstof zaaien door de boer, is de schrale vegetatie langs het hek verdwenen. De heling zelf is vooral begroeid met kweekgras.

Bloemenweelde op de helling. foto Marjon Hoogendam.

Langs het pad op de "eerste verdieping" en tegen de tweede helling was het beeld totaal anders. Hier prachtige bloemenweides met grote plekken Rode klaver en Klein streepzaad. De Konings- en Keizerskaarsen ertussen onderstrepen het afwisselende karakter van de flora. Verder naar de noordkant wordt het aandeel gras groter, maar zorgen grote plekken Akkerwinde en Veldlathyrus voor kleur. Hier kwamen we ook Heelblaadjes tegen. Langs het pad groeit veel IJzerhard.

Op de hoek een stukje waar waarschijnlijk wat met de grond gewoeld is. Hier een aantal pionierssoorten. Daarbij ook een plant die we allemaal zouden moeten kennen, maar die ons ineens voor vraagtekens zette: was het nu Paarse dovenetel of Hennepnetel? De toppen waren groen, en Paarse dovenetel zou paars aangelopen moeten zijn. Maar het zou ook - een kruising met - Hoenderbeet kunnen zijn, want de bloemen leken gedeeltelijk cleistogaam (bloemen die zich niet openen en zichzelf bevruchten). Uiteindelijk bleek een echte determinatie thuis pas uitsluitsel te geven: gewoon Paarse dovenetel !! De onderlip van deze lipbloemige spitst zich toe in een "tand" .... Bij Hennepnetel is het meer een "'uitbulting". Aldus Heukels' flora....

Om de hoek aan de noordkant stond nog water in de greppel. Hier lag zelfs een kwelfilm op. Dat komt omdat het water uitzakt langs de helling. Erge korte kwel dus. Hier troffen we planten als Pitrus, Zomp vergeet-me-nietje en Gewone waterbies.

Tegenover de ingang aan de Hazenweg zijn we door de slenk naar boven gelopen. Ook hier veel bloemen. Zilverschoon mag genoemd worden.

Bovenop viel de bloemenrijkdom tegen. Hier wordt elk jaar gemaaid en gehooid, dus "afgevoerd". En dus zou je hier eigenlijk de grootste bloemenweelde verwachten. Dit jaar is hier ook gemaaid, precies op 15 juni....

Hier hadden we een kleine discussie over de Flora en Fauna wet, eigenlijk de interpretatie daarvan voor de nesten van vogels. Hier zaten veel Leeuweriken, Boompiepers en Grasmussen. Nu er gemaaid is, zijn die weg. Er zullen zeker nog nesten gezeten hebben toen er gemaaid werd. Het verwarrende van de Flora en Fauna wet is, dat om de wet gemakkelijker werkbaar te maken, er gedragscodes zijn opgesteld met de natuurorganisaties. Een algemene regel daarvan is, dat er na 15 juni gemaaid mag worden. Dat doet dus prompt iedereen. Maar zo simpel ligt het niet. De zorgplicht voor de fauna en het verbod om nesten te verstoren geldt voor het hele jaar. Waar nesten zitten, zal je die ook na 15 juni moeten beschermen. Natuurbeheerders zouden in het algemeen voor hun terreinen half juli als vroegste maaidatum moeten nemen. Van oudsher was juli ook de hooimaand. Vaak liepen op de hooilanden in het voorjaar de schapen wat langer door.

Voor volgend jaar zou de beheerder van de stort in de overeenkomst een afspraak voor een latere maaidatum kunnen maken, bv. na half juli.

Na deze discussie hebben we de inventarisatie langzamerhand afgerond. We hebben met verbazing gekeken hoe snel de bloemenweide die we drie weken geleden hadden geïnventariseerd zich weer hersteld had, inclusief de bloemetjes in de peen. Op de gemaakte foto's van vorige keer is het verschil echter goed te zien. En waarvoor foto's ook goed zijn: de schapen bleken ook gewoon het Jacobskruiskruid te hebben opgegeten. Omdat ze het lekker vonden, want er was nog gras zat. Runderen en paarden doen dat echt niet, het is voor hen dodelijk giftig.

Oranje zandoogje. foto Marjon Hoogendam.

We hadden 46 soorten planten aangestreept, zodat we samen met vorige keer op 123 soorten komen. In 2013 kwamen we uit op 142 soorten. Maar we gaan nog een keertje.

Doordat we veel mensen met belangstelling voor vlinders en libellen bij ons hadden, zijn deze en passant ook genoteerd. Wij hebben 10 soorten vlinders genoteerd. Voor de libellen en juffers kwamen we op 5 soorten. En véél van alles !!

Na afloop de beloofde koffie bij Frans. En dat was gezellig. Dat moeten we vaker doen :-)

Frans Smit

27 juli 2014

Ecologische Werkgroep Weert Zuid.

Delbroek, voormalige Stort Altweerterheide, Weert. Verslag inventarisatie 2 aug. 2014.

Route 2 aug 2014. Piet van Nieuwenhoven. Ten noorden van de route (lichte vlek) ligt de particuliere "stort van Kirkels": de "Hazenheuvel".

Deze dag zouden we de inventarisatie van de stort afmaken. Hoewel we al veel plantjes aan hadden kunnen strepen (123 soorten), waren we nog niet overal geweest. Piet, Jac, Els, Geer, Marjon en Frans Smit waren er om de - leuke - klus te klaren.

We vertrokken weer bij het huis van Frans, maar we begonnen pas te inventariseren bij de poel aan de ingang van de Hazenweg. Hierin wordt een gedeelte van het regenwater opgevangen zodat het door kan zakken naar het grondwater. Wat langzamerhand een beetje in de vergetelheid raakt is, dat de stort in zijn geheel waterdicht is ingepakt. Dat betreft wel 22 hectares. Al het water dat op de stort valt - en niet verdampt -, moet weg kunnen. Ook bij zware regenval ! Rondom de stort is daarom veel zorg besteed aan de infiltratie. Hoewel hiervan - behalve deze poel - niets zichtbaar is, ligt er een heel buizensysteem over en rond de bult.

Poel bij de ingang, met op de achtergrond de particuliere stort. foto Gerard Stals.

Door de aanwezigheid van deze poel konden we enkele soorten "waterplanten" aan de lijst toevoegen. We noteerden o.a. Mattenbies en Grote wederik. Door de hoge waterstand zullen we echter zeker planten gemist hebben. 

We volgden het pad dat op de scheiding loopt tussen de stort en de particuliere "stort van Kirkels" oftewel de Hazenheuvel. Veel mensen hebben niet door, dat hier in feite twee stortplaatsen naast elkaar liggen, de voormalige weerter /provinciale stortplaats, en een particuliere stort. De eerste is ingepakt, de tweede niet. De particuliere stort is nog steeds privé eigendom. Regelmatig duiken er vreemde plannen op om er een wellnesscentrum van te maken.

Deze particuliere stort wordt ook anders begraasd. Permanent lopen er pinken en schapen van de naburige boer. In tegenstelling tot op de grote stort kunnen daar  runderen lopen, omdat er geen afdeklaag is aangebracht. Op de grote stort wordt gerantsoeneerd begraasd, maar zijn de schapen nu even weg. Die lopen onder begeleiding van een herder natuurgebieden te begrazen. 

Links van het pad de aanplant "bosplantsoen", rechts de particuliere stort.

Langs dit pad is de oorspronkelijke aanplant van bosplantsoen blijven staan. We noteerden planten als Hazelaar, Gelderse roos, Spaanse aak en Sleedoorn. Niet bepaald planten van onze Kempische natuur. Eigenlijk is het dus wel goed dat de schapen ze op andere gedeeltes hebben weggegraasd. Daardoor heeft de huidige bloemenweelde zijn kans gekregen, evenals de Leeuweriken en andere vogeltjes van de vroegere heide. Aan de randen met de particuliere stort staan hier veel Kruldistels; prachtig om te zien, en niet vervelend voor de boeren. Met de vogelinventarisatie hebben we hier Distelvinken (Puttertjes) gezien. 

Langs het pad regelmatig IJzerhard. Op de hoek troffen we Wilde reseda aan. We zijn doorgelopen naar de andere hoek, omdat hier planten stonden die we niet thuis konden brengen. Samen wisten we het: Ezelsoor, een tuinplant uit de Kaukasus die in deze streken wel eens opduikt.

Wilde reseda. foto Jac Janssen

Ezelsoor. foto Gerard Stals.

Daarna zijn we naar het hoge plateau gestegen. Het blijft verbazingwekkend dat hier na het hooien zo weinig bloemen staan. Het gras is hier ook erg groen.

We zijn teruggelopen naar de Z.O. hoek om vervolgens langs de zuidhelling terug te lopen. Nu er bloeistengels met blad aan het kaasjeskruid staan, blijkt het in de meeste gevallen toch te gaan om Vijfdelig kaasjeskruid. Maar we troffen ook Klein kaasjeskruid aan, en dat zien we niet veel.

Deze inventarisatie hebben we 32 soorten aan die van vorige keren kunnen toevoegen, zodat we op 155 soorten uitkwamen. Daarvan zijn er 9 aandachtsoorten.

Toch moeten er nog meer plantjes staan !! Met die van 2013 komen we op 186 verschillende soorten. Maar daarover meer in de samenvatting die ik nog wil maken.

Frans Smit

Ecologische Werkgroep Weert Zuid

5-8-2014.

De oorzaak van de bloemenweelde en de vogelweelde: begrazing op maat met schapen binnen een verplaatsbare afrastering. foto Marjon Hoogendam.